Ακούμε για 4ήμερη εργασία, για ευέλικτα ωράρια εργασίας, για υβριδικό μοντέλο: τι θέση έχουν όλα αυτά στην ελληνική πραγματικότητα;
Πόσο περιορισμένοι ή -αντίθετα- πόσο ελεύθεροι και ευέλικτοι νιώθουμε στην εργασία μας; Αυτό είναι το ερώτημα που απασχολεί σχεδόν κάθε άνθρωπο που εργάζεται. Η νέα γενιά εργαζομένων, η GenZ, διατυπώνει νέες απαιτήσεις και διαμορφώνει χρόνο με τον χρόνο ένα νέο σκηνικό στην εργασία. Υπογραμμίζοντας με τις επιλογές της ότι η δουλειά δεν είναι «δουλεία», είναι αυτοπραγμάτωση και δημιουργία.
Η ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής είναι μια από τις βασικές σημερινές απαιτήσεις. Θέλουμε να αναγνωρίζεται ο κόπος μας όχι με βάση το «πόσες ώρες καθόμαστε στο γραφείο», αλλά με βάση το πόσο προσφέρουμε, και πόσο αποδοτικοί είμαστε. Η τηλεργασία και άλλες μορφές εργασιακής ευελιξίας που μπήκαν σε εφαρμογή μέσα στην πανδημία, ήταν ένα γερό crash-test. Αποτίναξαν από πάνω τους προκαταλήψεις και αφορισμούς, ώστε σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, να μιλάμε για μια υπαρκτή τάση: πολλές εταιρείες (όταν το επιτρέπει το αντικείμενο) δίνουν την ευκαιρία στους εργαζόμενους για ευέλικτες μορφές εργασίας.
Ποιες είναι οι ευέλικτες μορφές εργασίας;
Ευέλικτο είναι οτιδήποτε προσαρμόζεται στον δικό μας τρόπο ζωής και στις συνθήκες της εποχής. Αλλά και οτιδήποτε αποκλίνει από την παραδοσιακή «εξαρτημένη σχέση εργασίας καθημερινά σε 8ωρη βάση σε έναν εργασιακό χώρο».
- Ευελιξία σημαίνει να μην έχουμε αυστηρό ωράριο, αλλά να καλύπτουμε τις εργασιακές μας υποχρεώσεις κάνοντας τις προσωπικές μας χρονικές προσαρμογές.
- Ευελιξία είναι όταν κάποιες εταιρείες εφαρμόζουν τους καλοκαιρινούς μήνες (ή όλο τον χρόνο για ορισμένα τμήματα) τετραήμερη εργασία – δημιουργώντας στην ουσία τριημεράκια ανάπαυσης για τους εργαζόμενους.
- Ευελιξία είναι να μη χρειάζεται να πάμε κάθε μέρα στο γραφείο, αλλά να δουλεύουμε και από το σπίτι. Μια μεγάλη μερίδα εργαζομένων εργάζονται πια 2 με 3 φορές την εβδομάδα από το γραφείο, εφαρμόζοντας το μοντέλο που ονομάζουμε υβριδικό (από το γραφείο και από το σπίτι).
- Ευελιξία είναι το ασύγχρονο μοντέλο εργασίας, όπου οι εργαζόμενοι δεν χρειάζεται να εργάζονται όλοι τις ίδιες ώρες. Μπορούν να εργαστούν όποτε τους εξυπηρετεί, αρκεί να ακολουθούν τους ρυθμούς και τις ανάγκες της εταιρείας.
Αυτό φυσικά, δεν σημαίνει ότι όποιος εργοδότης δεν παρέχει ευέλικτες μορφές εργασίας, μένει εκτός ζήτησης. Κάποιες εταιρείες και κάποιες θέσεις εργασίας εκ των πραγμάτων, όπως η Λιανική, οι Κατασκευές κ.ά δεν είναι ευνοϊκές για ευέλικτα μοντέλα εργασίας.
*Σημ: στον όρο «ευέλικτη εργασία» συμπεριλαμβάνονται και άλλα είδη που -όπως όλα τα είδη εργασίας- προστατεύονται από τον πρόσφατο νόμο Ν. 4808/2021, σχετικά με τα εργασιακά μας δικαιώματα. Ενδεικτικά μερικές ακόμα μορφές ευελιξίας είναι η εργασία ορισμένου χρόνου, η μερική απασχόληση, η εκ περιτροπής, η εποχική εργασία, η σύμβαση μαθητείας, το on call work (το να παρέχουμε δηλαδή ως εργαζόμενοι τις υπηρεσίες μας μόνο όταν είναι ανάγκη), το crowdworking (εργασία που εκτελούν αρκετά άτομα παράλληλα, μέσω ψηφιακής πλατφόρμας) το job/work sharing, κ.ά.
Επαγγέλματα που «αγκαλιάζουν» την ευελιξία
Μια ενδεικτική αναζήτηση στη μηχανή αναζήτησης του kariera.gr για τις ευκαιρίες θέσεων με τηλεργασία, που είναι και η πιο δημοφιλής σήμερα μορφή ευέλικτης απασχόλησης, μας δίνει μια γεύση για το ποια επαγγέλματα μπορούν να μας επιτρέψουν να εργαστούμε πιο ελεύθερα.
- Τηλεφωνική εξυπηρέτηση και γενικά customer care (ναι, κάποιες εταιρείες σου επιτρέπουν να εργάζεσαι από όπου θες)
- Στελέχη HR
- Σύμβουλοι ακινήτων (real estate agents)
- Προγραμματιστές / software engineers
- Cyber security specialists
- Κειμενογράφοι και δημοσιογράφοι
- Γραφίστες
- Marketing professionals (και όλες οι σύγχρονες μορφές επαγγελματιών μάρκετινγκ, όπως Performance Marketing Managers, SEO specialists, Content Moderators κ.λπ.)
- Λογιστές
… και πολλά ακόμα.
Όταν μιλάνε οι έρευνες
Πόσο όμως τα ευέλικτα μοντέλα εργασίας έχουν μπει στην εργασιακή καθημερινότητα στην Ελλάδα; Οι σφυγμομετρήσεις και έρευνες του kariera.gr μέσω LinkedIn με χιλιάδες κάθε φορά συμμετέχοντες, αποτυπώνουν τη σημερινή εικόνα:
Η ευελιξία (κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες), ωφελεί σχεδόν τους μισούς από εμάς, καθώς με τηλεργασία αλλά και με υβριδικό τρόπο (σπίτι και γραφείο) εργάζεται το 48% των ερωτηθέντων.
Η εταιρεία που εργάζεστε εφαρμόζει πολιτική work from anywhere / hybrid για τους μήνες του καλοκαιριού;
Επίσης, σε συντριπτικό ποσοστό (90%) πιστεύουν ότι η 4ήμερη εργασία μπορεί να δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις εταιρείες που θα την εφαρμόσουν.
Πιστεύετε ότι οι εταιρείες που προσφέρουν 4ήμερη εργασία θα έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην προσέλκυση ταλέντων;
Παράλληλα, σε αντίστοιχα υψηλό ποσοστό (84%) πιστεύουν ότι η πρακτική της 4ήμερης εργασίας βοηθάει τόσο στην ισορροπία εργασιακής και προσωπικής ζωής όσο και στην παραγωγικότητα (με τη σκέψη ότι μια επιπλέον μέρα ξεκούρασης ωθεί σε καλύτερα εργασιακά αποτελέσματα).
Πιστεύετε ότι η 4ήμερη εργασία θα βελτιώσει το work-life balance και την παραγωγικότητά σας;
Τελικά γιατί τόσος ντόρος για την ευέλικτη εργασία;
Τα οφέλη των νέων μορφών εργασίας αγγίζουν τόσο το ανθρώπινο δυναμικό, όσο και τις επιχειρήσεις, παρότι αρκετές ακόμα δείχνουν διστακτικές στο να δοκιμάσουν αυτά τα νέα μοντέλα.
Για τους εργαζομένους:
- Απεγκλωβισμός από στενά γεωγραφικά κριτήρια κατά την αναζήτηση εργασίας.
- Μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής.
- Εξοικονόμηση χρόνου αλλά και κόστους μετακινήσεων.
- Περισσότερη αυτονομία και παραγωγικότητα.
- Περισσότερη συμπερίληψη: άνθρωποι με δυσκολίες στην κίνηση / ΑμεΑ / νευροδιαφορετικοί υποψήφιοι / άνθρωποι με μικρά ή μεγαλύτερα θέματα υγείας / που θέλουν να εργαστούν και αποκλείονταν μέχρι πρότινος από το ανελαστικό ωράριο κ.λπ. τώρα έχουν ίσες ευκαιρίες
- Υψηλότερα επίπεδα συνολικής ευημερίας (wellbeing) και μείωση της εργασιακής εξουθένωσης (burnout) και του άγχους.
Για τους εργοδότες:
- Δυνατότητα να προσελκύσουν περισσότερους ταλαντούχους υποψηφίους, διευρύνοντας τη δεξαμενή ταλέντων (talent pool).
- Υψηλότερα επίπεδα διατήρησης εργαζομένων.
- Περισσότερη συμπερίληψη: η εφαρμογή ευέλικτων μοντέλων εργασίας (όπου είναι εφικτή) είναι μια κοινωνικά υπεύθυνη πρακτική, γιατί δεν δημιουργεί αποκλεισμούς.
- Μείωση άμεσων και έμμεσων δαπανών προσωπικού.
- Αύξηση της διαθεσιμότητας εγκαταστάσεων και γραφείων και μείωση συνολικού κόστους λειτουργίας.
- Περισσότερη αποδοτικότητα εργαζομένων, αποφυγή φαινομένων εξουθένωσης (burnout).
- Ενίσχυση του Employer Brand, καθώς πολλοί εργαζόμενοι πλέον θεωρούν πιο επιθυμητούς τους εργοδότες που παρέχουν δυνατότητα ευελιξίας [χαρακτηριστικό είναι ότι σε πρόσφατη κλαδική έρευνα του Kariera Group στον κλάδο της Τεχνολογίας, φαίνεται η ιδιαίτερη προτίμηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των υποψήφιων εργαζομένων (90,4%) που επιθυμεί να εργάζεται ορισμένες ημέρες απομακρυσμένα ή και αποκλειστικά εξ αποστάσεως].
Παρ’ όλα αυτά, οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης δεν είναι πανάκεια. Έχουν και αυτές τις δυσκολίες και τις προκλήσεις τους. Για παράδειγμα:
-είναι αρκετά εξαρτώμενες από την τεχνολογία, άρα και τα δύο μέρη (εργαζόμενοι και εργοδότες) πρέπει να έχουν τον απαραίτητο εξοπλισμό και την τεχνογνωσία
-μερικές φορές «σκοντάφτουν» σε προβλήματα επικοινωνίας
-ή δεν ευνοούν την τήρηση ορίων (για παράδειγμα οι εργαζόμενοι από το σπίτι μπορεί να μη βάζουν όρια μεταξύ της προσωπικής και εργασιακής τους ζωής, ή ακόμα και οι εργοδότες να μην μπορούν να βάλουν όρια στο πώς και πότε πρέπει να παραδοθούν εργασίες από τους εργαζομένους).
Η ευελιξία ως μέσο καταπολέμησης της εξουθένωσης
Ας σταθούμε λίγο σε μια από τις θετικές επιδράσεις που συναντάμε τόσο από την πλευρά των εργαζομένων όσο και από την πλευρά των εργοδοτών: την επίδραση στην εργασιακή εξουθένωση. Το φαινόμενο αυτό, ως αποτέλεσμα άκαμπτων εργασιακών πρακτικών των περασμένων ετών, έχει αναδειχθεί σε πραγματική εργασιακή μάστιγα. Σε σχετική έρευνα του kariera.gr, μόλις 8% των συμμετεχόντων λένε ότι δεν έχουν βιώσει burnout/εξουθένωση στη δουλειά τους. Στην ερώτηση σχετικά με το πόσο ευαισθητοποιημένους θεωρούν τους εργοδότες απέναντι στο burnout, το wellbeing και θέματα ψυχικής υγείας στην εργασία, μόλις 8% απαντούν «όλο και περισσότερο», ενώ περισσότεροι από τους μισούς (53%) απαντούν πως είμαστε πολύ μακριά από αυτό.
Ακόμα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) κρούει καμπανάκι κινδύνου για να μην επικρατήσει το burnout ως «το σύνδρομο που προκύπτει ως αποτέλεσμα χρόνιου εργασιακού στρες». Μπορεί όμως να προληφθεί ή και να αντιμετωπιστεί αν υιοθετήσουμε τα κατάλληλα μοντέλα ευέλικτης εργασίας; Ναι, είναι η απάντηση. Το επιβεβαιώνουν παγκόσμιες μελέτες όπως η έρευνα του International Workplace Group, του μεγαλύτερου παρόχου ευέλικτων χώρων εργασίας στον κόσμο, που φανερώνει ότι 3/4 των εργαζομένων που εφαρμόζουν το υβριδικό μοντέλο εργασίας έχουν μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout) στην καθημερινότητά τους.
«Ο κόσμος αναζητά λύσεις. Μια από τις βασικές λύσεις είναι να αναζητήσεις περισσότερη ευελιξία στη δουλειά σου», όπως ανέφερε ο Φώτης Ρήγας, Managing Director of Recruitment Services του Kariera Group στην εκπομπή «Η Ελλάδα στον Κόσμο» της ΕΡΤ, με τον Γιώργο Διονυσόπουλο, διευκρινίζοντας παράλληλα ότι η ευελιξία θα έρθει «όπου αυτό είναι εφικτό, καθώς για έναν άνθρωπο που εργάζεται σε κατάστημα λιανικής ή σε μια γραμμή παραγωγής, τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα, αλλά είναι πιο συγκεκριμένα».
Είναι η ευελιξία (και) έμφυλο ζήτημα;
Είναι σαφές ότι ευέλικτες μορφές εργασίας τείνουν να λειτουργούν και ως αντίβαρο σε τυχόν έμφυλες διακρίσεις. Πώς εξηγείται αυτό; Ο λόγος είναι ότι η μητρότητα και άλλοι σχετικοί με το φύλο παράγοντες, στο παρελθόν στερούσαν από γυναίκες τη δυνατότητα να διεκδικήσουν θέσεις εργασίας και εξέλιξη στην καριέρα τους. Σήμερα όμως που η ευελιξία δεν δίνεται «χαριστικά» στους/στις εργαζόμενους/ες αλλά μεταλλάσσεται σταδιακά σε στοιχείο κουλτούρας των επιχειρήσεων, καθένας και καθεμία ανεξαρτήτως φύλου μπορεί να κάνει τη δουλειά που ονειρεύεται, επιλέγοντας τις συνθήκες, τη μορφή απασχόλησης και το ωράριο που ταιριάζει στον δικό του/της τρόπο ζωής.
Πώς να διεκδικήσεις ως εργαζόμενος/η μια πιο ευέλικτη μορφή (συν)εργασίας;
Αν είσαι σε φάση αναζήτησης εργασίας μια καλή πρώτη κίνηση είναι να αναζητήσεις τις ευκαιρίες απομακρυσμένης (remote) εργασίας μέσω του kariera.gr.
Αν είσαι ήδη εργαζόμενος/η, μπορείς να συζητήσεις με τον προϊστάμενο, έναν εκπρόσωπο του HR ή τον εργοδότη σου το ενδεχόμενο να μεταβείς σε ένα νέο μοντέλο εργασίας.
- Αξιολόγησε το πόσο δεκτική είναι η εταιρεία όπου εργάζεσαι σε τέτοια μοντέλα. Άλλοι συνάδελφοί σου εργάζονται με κάποια μορφή ευελιξίας; Αν ναι, έχεις πρόσφορο έδαφος για να το (συ)ζητήσεις κι εσύ.
- Παρουσίασε μια ολοκληρωμένη πρόταση. Μην προχωρήσεις σε αίτημα για ευέλικτη μορφή συνεργασίας χωρίς πρώτα να έχεις σκεφτεί ακριβώς πώς θα σε βόλευε, αλλά και πώς θα καλύπτεις τις υποχρεώσεις σου μέσα από το ευέλικτο μοντέλο.
- Δώσε βάσιμους λόγους και επιχειρήματα. Πιθανόν να σε ρωτήσουν «ποιος είναι ο λόγος που ζητάς κάτι τέτοιο». Επικοινώνησε τα κίνητρά σου. Π.χ. Είναι μακριά η δουλειά από τον χώρο εργασίας; Είναι δύσκολες οι καθημερινές μετακινήσεις; Πρέπει να περνάς κάποιον χρόνο στο σπίτι για ειδικούς λόγους, υγείας, προσωπικούς ή άλλους; Δυσκολεύεσαι να είσαι αποδοτικός/η στο γραφείο; Όλοι αυτοί οι λόγοι είναι θεμιτοί, οπότε μίλα και εσύ για τους δικούς σου.
- Καθησύχασε τις ανησυχίες. Εξήγησε πώς το ευέλικτο μοντέλο θα ωφελήσει και τους δύο – εσένα και τον εργοδότη. Αν υπάρχουν ενδοιασμοί από την πλευρά του εργοδότη, μπορείς να προτείνεις μια δοκιμαστική περίοδο, για παράδειγμα έναν μήνα.
Μια απόπειρα για συμπεράσματα
Οι ευέλικτες μορφές εργασίας δεν είναι για όλους, είναι όμως ένα εργαλείο που με αφορμή την πανδημία αρχίσαμε παγκοσμίως να δοκιμάζουμε και τελικά είδαμε ότι λειτουργεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ο νόμος Ν. 4808/2021 οριοθέτησε με πολύ μεγαλύτερη σαφήνεια τα πράγματα, και σήμερα σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι έχουν μια μορφή ευελιξίας στον τρόπο που εργάζονται. Τελικά, γίνεται μια θετική μετατόπιση στο τι αποτέλεσμα φέρνουμε ως εργαζόμενοι και στο πόσο «έξυπνα» εργαζόμαστε, παρά στο «πόσες ώρες», στο «πώς» και στο «πού»…
