Όλα αυτά τα χρόνια, αυτό που μας «αφηγείται» ο επαγγελματικός προσανατολισμός, είναι ότι η εφαρμογή του και η επιτυχία του στην πράξη, συνδέεται αρχικά με την ανάλυση της προσωπικότητας του ανθρώπου.
Η επαγγελματική προσωπικότητα διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στο κατά πόσο ένας άνθρωπος είναι ικανοποιημένος από την εργασία του. Η ικανοποίηση που αντλεί από αυτή εξαρτάται κατά βάση από τους ακόλουθους παράγοντες:
-
Δομή του χαρακτήρα.
Ο χαρακτήρας είναι που θα καθορίσει το επάγγελμα που θα επιλεχθεί καθώς και το αν ο άνθρωπος θα επιλέξει να έχει μισθωτή σχέση εργασίας, να είναι ελεύθερος επαγγελματίας ή επιχειρηματίας. Φανταστείτε κάποιον ο οποίος έχει προφίλ ελεύθερου επαγγελματία (θέλει να ορίζει μόνος του την εργασία του) να γίνει υπάλληλος. Όπως, ενώ δεν είναι επικοινωνιακός, να ασχολείται με την εξυπηρέτηση πελατών.
-
Σωστή ενεργητική ακρόαση του εαυτού του κάθε ανθρώπου
Η αλλιώς, στο κατά πόσο επιλέγει με τα δικά του κριτήρια την εργασία που του αρέσει. Άνθρωποι που επηρεάζονται από άλλους ανθρώπους, που έχουν διαφορετικά κριτήρια από τους ίδιους, συχνά απογοητεύονται.
-
Συνθήκες της εργασίας
Γενικότερα η ικανοποίηση που λαμβάνει κάποιος/α από το εργασιακό περιβάλλον. Παράγοντες που επιδρούν στην ικανοποίηση από το περιβάλλον εργασίας είναι ο μισθός, πρόσθετες παροχές, η δυνατότητα εξέλιξης, η αναγνώριση και το καλό συναδελφικό κλίμα.
-
Aντιστοιχία προσόντων και εργασίας
Είναι πολύ σημαντικό να νιώθουμε πώς αυτό που κάνουμε καθημερινά ανταποκρίνεται στις ικανότητές μας και τα προσόντα μας. Συνεπώς, η αντιστοιχία της εκπαίδευσης και των επαγγελματικών του προσόντων κάθε ατόμου με αυτά που θα κερδίζει από την εργασία του είναι πολύ σημαντικά.
-
Τον ρόλο που έχει ο καθένας μέσα στην εργασία του.
Η αίσθηση πώς μπορούμε να προσφέρουμε και πώς είμαστε χρήσιμοι στο εργασιακό μας περιβάλλον μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργασιακό κίνητρο. Επίσης, όταν νιώθουμε πώς ανήκουμε σε ένα σύνολο συνήθως μας κάνει να νιώθουμε πιο δυνατοί.
-
Aνθεκτικότητα σε δυσμενείς συνθήκες
Στην εποχή του στρες και της ακατάπαυστης πληροφορίας, η αντοχή στις “επιθέσεις” του εξωτερικού περιβάλλοντος είναι ένας παράγοντας που μπορεί να κάνει το άτομο να νιώσει καλύτερα και να ανταπεξέλθει πιο αποτελεσματικά στην εργασία του. Αντίστοιχα, η έλλειψη ανθεκτικότητας μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία αρνητικών συναισθημάτων, όπως πίεση, απελπισία, ζήλια και τάσεις απομόνωσης.
-
Δημογραφικά χαρακτηριστικά
Όσο και αν η τεχνολογία έχει βοηθήσει πολύ στον τομέα της διαφάνειας, δυστυχώς οι διακρίσεις μπορούν να εμφανιστούν παντού. Παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο και η καταγωγή σχετίζονται με την ικανοποίηση εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, η έλλειψη άδικων διακρίσεων και το DEI (Diversity, Equity & Inclusion) είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ευημερία των εργαζομένων.
-
Σεβασμός των προσωπικών ορίων
H παραβίαση των προσωπικών ορίων του καθενός μπορεί να δημιουργήσει άσχημα συναισθήματα. Όταν δε, η παραβίαση των ορίων συνδέεται με παραβατικές συμπεριφορές (όπως η ύπαρξη φαινομένων σεξουαλικής παρενόχλησης ή ψυχολογικού εκβιασμού), τότε μιλάμε για καταστάσεις οι οποίες ξεφεύγουν από το εργασιακό πλαίσιο, οι οποίες δεν αφορούν μόνο εργασιακά περιβάλλοντα αλλά την κοινωνία γενικότερα.
-
Αντικείμενο της εργασίας.
Κάποιοι ρόλοι είναι πιο πιθανό να συνδέονται με αρνητικά συναισθήματα σε σχέση με κάποιους άλλους, ενώ μπορεί να ισχύει και το αντίστροφο. Η φύση κάθε δουλειάς είναι πολύ σημαντική και έχει μεγάλη επίδραση στην ψυχολογία ενός ανθρώπου.
-
Αυτοφροντίδα
Η ύπαρξη ή μη αυτοφροντίδας, διασκέδασης, ψυχαγωγίας και κοινωνικών συναναστροφών στη ζωή του εργαζομένου δεν είναι σε καμία περίπτωση αμελητέοι παράγοντες. Η ικανοποίηση στη δουλειά ενισχύεται και από το πώς είναι η ζωή του καθενός σε ευρύτερο πλαίσιο.
-
Η προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά
Η σχέση που έχει ο άνθρωπος γενικότερα με το αίσθημα ικανοποίησης και χαράς επηρεάζει το τρόπο που κάθε άνθρωπος βλέπει τα πράγματα. Η εμπειρία μου, μου έχει δείξει ότι αυτό είναι το πιο βασικό από όλα.
Πώς να επιλέξω ένα επάγγελμα με βάση την ικανοποίηση εργασίας;
Είναι πολύ σημαντικό, οι άνθρωποι γενικότερα και ειδικά οι νέοι να αφουγκράζονται την καρδιά τους στην επιλογή επαγγέλματος. Επιπλέον να εξελίσσουν τον χαρακτήρα τους. Ο χαρακτήρας τοποθετείται σε όλα τα περιβάλλοντα και όχι το αντίθετο. Έτσι λοιπόν αν κάποιος δεν έχει οδηγό την εξέλιξη του χαρακτήρα του, τότε η ικανοποίηση από τη δουλειά του θα φθίνει. Για παράδειγμα ένα επιτυχημένος επαγγελματίας μπορεί εξαιτίας του αγχώδους χαρακτήρα του να χάσει την εργασιακή ευχαρίστησή του.
Η ισορροπία ανάμεσα στη γενναιοδωρία, την εξωστρέφεια αλλά και τα όρια μπορούν σε συνδυασμό με την επαγγελματική εκπαίδευση να φτιάξουν εσωτερικές πλατφόρμες στον χώρο της εργασίας. Αυτό που επιβαρύνει ψυχικά τον εργαζόμενο είναι να εργάζεται αποκλειστικά για λόγους επιβίωσης κι όχι επαγγελματικού οράματος. Με συνενόχους την παραβίαση των ορίων του -όπως προαναφέραμε- και την παρενόχληση στον εργασιακό χώρο. (Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να πω ότι σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και οι ειδικοί ψυχικής υγείας δέχονται παραβίαση ορίων ή λεκτικές επιθέσεις. Κάποιες φορές αυτό είναι παράγοντας που μπορεί να μειώσει τη συνθήκη ικανοποίησης από τη δουλειά. Αυτό όμως που βοηθάει ή όχι είναι ο χαρακτήρας του ειδικού, στο πώς θα αντιμετωπίσει αυτό το φαινόμενο).
Μέσα από το δικό μου δείγμα ανθρώπων, ο ένας στους δύο θα αναφέρει έλλειψη ικανοποίησης κυρίως επειδή δεν επέλεξε το επάγγελμα που του ταίριαζε. Σε δεύτερο επίπεδο θα αναφερθεί σε συνθήκες εργασίας με τις οποίες δεν είναι ευχαριστημένος, αλλά που αποδίδονται κι αυτές από τον ίδιο στη λανθασμένη ακαδημαϊκή επιλογή που έκανε, η οποία μετά εξελίχθηκε σε επάγγελμα.
Ακούστε την καρδιά σας λοιπόν, και στοχευμένα και μεθοδικά αναπτύξτε οράματα. Με στοχευμένα βήματα και αγάπη για τη ζωή μπορείτε να έχετε επαγγελματική πληρότητα και ηρεμία. Αφουγκραστείτε τον χαρακτήρα σας και αποκαταστήστε τη σχέση σας με την ικανοποίηση, γιατί από εκεί ξεκινούν όλα. Και πάντα να θυμάστε ότι…
«Ο έρωτας, η εργασία και η γνώση είναι αστείρευτες πηγές ζωής, αυτές πρέπει να την κυβερνούν». Wilhelm Reich, ιατρός και ψυχαναλυτής
Γιούλη Καπούνη
Ψυχολόγος – Ψυχαναλύτρια και Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού.
