Αν προσπαθείς να αποφασίσεις “τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις”, ειδικά αν έχεις ήδη μεγαλώσει, καλωσήρθες στο club. Δεν είσαι ο μόνος. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι κάτι περισσότερο από ένα τεστ πολλαπλών απαντήσεων. Και όχι, δεν χρειάζεται να έχεις όλες τις απαντήσεις στα 17 ή στα 22.
Το πρώτο βήμα δεν είναι να “διαλέξεις επάγγελμα”. Είναι να ανακαλύψεις τι κάνεις καλά και σε γεμίζει. Να προσπαθήσεις να μάθεις τις κλίσεις σου. Όχι μόνο αυτά που σου λένε οι βαθμοί. Κι όχι μόνο αυτά που σου λένε οι άλλοι. Τα πραγματικά σου δυνατά σημεία. Αυτά είναι τα skills, τα ταλέντα, όλα αυτά που σου δίνουν ενέργεια, αυτά που σε κάνουν να “λάμπεις.” Αυτά που θα ήθελες να πληρώνεσαι για να κάνεις.
Αν δεν ξέρεις ποια είναι, μην έχεις άγχος. Αυτό το άρθρο είναι για σένα. Για εσένα που δεν έχεις plan B, γιατί δεν έχεις ούτε plan A. Και πολύ καλά κάνεις.
Για μαθητές/τριες Λυκείου: “Δεν έχω ιδέα τι να διαλέξω.”
Αν είσαι μαθητής/τρια και νιώθεις ότι όλα μοιάζουν χάος, είναι απόλυτα φυσιολογικό. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν είναι ένας μαγικός αλγόριθμος που σου βγάζει το τέλειο επάγγελμα που θα σου ταιριάζει γάντι.
Αποτελεί μια διαδικασία κατανόησης των δικών σου “θέλω” και των όσων σε κάνουν να ξεχωρίζεις απ’ τους υπόλοιπους στο δωμάτιο.
Mini toolkit για μαθητές/τριες:
- Παρατήρησε τον εαυτό σου όταν δεν σε παρατηρεί κανείς. Ρώτα τον εαυτό σου: Τι απολαμβάνω να κάνω όταν δεν μου λένε τι να κάνω; Τι κάνεις εκτός σχολείου; Γράφεις ιστορίες; Διοργανώνεις events με την παρέα σου; Φτιάχνεις playlists; Βοηθάς τους άλλους να λύσουν ασκήσεις μαθηματικών; Κάθε μικρή συνήθεια λέει κάτι για σένα.
- Το Google (ή το ChatGPT) δεν ξέρει τι θες να γίνεις, αλλά μπορεί να βοηθήσει. Ψάξε για δωρεάν τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού. Το θέμα δεν είναι να σου πουν “θα γίνεις δικηγόρος”, αλλά να σου πετάξουν λέξεις–κλειδιά που ίσως κάτι σου κάνει το “κλικ”.
- Ρώτα ανθρώπους που ήδη δουλεύουν. Κάνε τους ερωτήσεις: “Τι σε έκανε να καταλάβεις ότι αυτό είναι για σένα;”. “Τι σου αρέσει στη δουλειά σου;”. “Πώς κατάφερες να φτάσεις στη τωρινή σου θέση;”
- Τα μαθήματα δεν είναι μόνο για εξετάσεις, είναι και για πειράματα. Δες κάθε μάθημα σαν mini test για να καταλάβεις τι σου πάει. Αν νιώθεις άνετα όταν κάνεις παρουσίαση ή εξηγείς στους άλλους μια ιδέα, ίσως έχεις έφεση στην επικοινωνία. Κι αυτό είναι skill, όχι απλά κοινωνικότητα.
Για φοιτητές: “Οκ, μπήκα στη σχολή, αλλά τώρα τι κάνω;”
Αρχικά συγχαρητήρια, έπιασες τη σχολή. Αλλά το να μπεις σε ένα τμήμα δεν σημαίνει ότι πήρες άμεσα και το manual της ζωής στα χέρια σου. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός σίγουρα δεν τελειώνει στο μηχανογραφικό. Αντιθέτως, τώρα ξεκινάς την πιο hands-on φάση της καθημερινότητάς σου. Και την ανακαλύπτεις όσο προχωράς.
Μερικά έξυπνα βήματα για:
- Εξερεύνησε τις δεξιότητές σου μέσα από project και εθελοντισμό. Μπες σε ομάδες, κάνε πρακτική, δοκίμασε side projects. Θες να δεις αν σου αρέσει η επικοινωνία; Δούλεψε στην ομάδα social media από ένα μουσικό φεστιβάλ. Θες να δεις αν αντέχεις την ανάλυση; Ξεκίνα μια fun έρευνα σχετικά με το αντικείμενό σου. Σου αρέσει ο προγραμματισμός; Δες τι μπορεί να σου δώσει ένα hackathon. Ψάξου!
- Κάνε προσωπικό SWOT analysis. Αυτή η μεθοδολογία θα σε βοηθάει να δεις ξεκάθαρα πού βρίσκεσαι και τι χρειάζεσαι περισσότερο. Τι είναι αυτό; Πάρε χαρτί και γράψε.
S (Strengths) – Τι κάνεις καλά;
W (Weaknesses) – Τι σε δυσκολεύει;
O (Opportunities) – Ποιες ευκαιρίες έχεις στη σχολή ή στην αγορά εργασίας;
T (Threats) – Τι μπορεί να σταθεί εμπόδιο; - Αναγνώρισε το learning style σου. Μήπως αναλαμβάνεις να “τρέχεις” ως leader την κάθε ομαδική εργασία; Μήπως αναλαμβάνεις δράση όταν κάτι πάει στραβά; Αυτά είναι σημάδια. Κατάγραψέ τα και μελέτησέ τα. Αυτό θα σε βοηθήσει να διαλέξεις ρόλους που ταιριάζουν στο πώς λειτουργείς.
- Μίλα με αποφοίτους και επαγγελματίες του χώρου σου. Ζήτα από τους “παλιούς” της σχολής να σου πουν πού δουλεύουν σήμερα, τι εύκολα και τι δύσκολα βήματα συνάντησαν μπροστά τους. Δες τι σε ελκύει απ’ όσα περιγράφουν. Και, φυσικά, τι σε απωθεί.
Γρήγορη Γνώση
Ξέρουμε ένα μέρος στο οποίο μπορείς να βρεις τα κατάλληλα άτομα για να σου δώσουν το δικό τους POV σχετικά με τα πρώτα βήματα στην καριέρα σου. Ακόμη κι αν δεν γνωρίζεις τι ψάχνεις ακόμα. Εκεί θα μιλήσουμε για την αγορά εργασίας, επαγγελματικές δεξιότητες, δουλειές και θα μοιραστούμε φουλ έμπνευση, γνώση και καθοδήγηση για ό,τι μπορεί να σε απασχολεί. Που; Στο μεγαλύτερο event του kariera.gr φυσικά, τις Ημέρες Καριέρας.
Τα δυνατά σου σημεία δεν είναι μόνο τα “καλά σου μαθήματα”
Συχνά, από τη μια, ο κόσμος νομίζει ότι τα δυνατά σου σημεία είναι ό,τι έχεις έναν καλό βαθμό. Όμως, από την άλλη, μπορεί να είσαι εξαιρετικός στο να συνεργάζεσαι, να παρατηρείς λεπτομέρειες ή να ηγείσαι σε ομάδες. Αυτά είναι πολύτιμα επαγγελματικά προσόντα.
Πώς καταλαβαίνεις ότι κάτι είναι δυνατό σου σημείο;
- Τι σου λένε οι άλλοι ότι κάνεις καλά; Αν σου λένε συνεχώς ότι “εμπνέεις μια ηρεμία και ότι βοηθάς να λυθούν τα προβλήματα”, μήπως ταιριάζεις σε ρόλους όπως η συμβουλευτική, το HR ή οι υπηρεσίες (τηλεφωνικής) υποστήριξης;
- Τι δραστηριότητες σε κάνουν να “χάνεις την αίσθηση του χρόνου”; Αυτά μπορεί να είναι σημάδια ότι κρύβεις ένα πάθος για τέτοιου είδους ασχολίες.
- Τι κάνεις καλύτερα από άλλους χωρίς πολλή προσπάθεια; Αυτό ίσως να είναι μια ένδειξη για ένα φυσικό ταλέντο που έχεις.
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν είναι στατικός
Οι περισσότεροι άνθρωποι αλλάζουν καριέρα 2–3 φορές στη ζωή τους. Μπορεί σήμερα να θεωρείς cool να γίνεις designer, αύριο να λατρέψεις την ψυχολογία και μεθαύριο να ανακαλύψεις την αγάπη σου στη μηχανική.
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι μια ζωντανή διαδικασία. Μην αγχωθείς να τα έχεις όλα λυμένα στα 20. Στόχος σου είναι να γνωρίσεις τον εαυτό σου καλύτερα, όχι να προβλέψεις το μέλλον με απόλυτη ακρίβεια.
Έξτρα: μικρές ασκήσεις για να ανακαλύψεις τα δυνατά σου σημεία
- “3 επιτυχίες”: Σκέψου 3 φορές που ένιωσες περήφανος για κάτι που έκανες. Τι κοινό είχαν; Ποιο δυνατό σου στοιχείο μπορείς να ξεχωρίσεις;
- Τι κάνεις καλύτερα από άλλους χωρίς πολλή προσπάθεια; Αυτό ίσως να είναι μια ένδειξη για ένα φυσικό ταλέντο που έχεις.
- “Ο ιδανικός μου ρόλος”: Αν μπορούσες να δημιουργήσεις τον τέλειο ρόλο για σένα, τι θα περιλάμβανε; Πού θα ήσουν, με τι ανθρώπους, και τι θα έκανες ακριβώς;
- “Αν με πλήρωναν για…”: Συμπλήρωσε τη φράση και πρόσθεσε στο τέλος: “… τότε θα το έκανα με χαρά.” Τι πιστεύεις ότι αποκαλύπτει αυτό για σένα;
Τελικά…
Δεν είναι ανάγκη να ξέρεις τα πάντα τώρα. Κανείς δεν τα ξέρει. Αλλά όσο περισσότερο ψάχνεσαι, τόσο πιο κοντά έρχεσαι σε αυτό που πραγματικά σου ταιριάζει.
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν είναι “βρες το επάγγελμα που θα κάνεις για πάντα”. Δεν είναι ένας τελικός προορισμός. Είναι ένας χάρτης, μια πυξίδα και ένα GPS μαζί. Ξεκινάει από εσένα, να καταλάβεις ποιος είσαι. Τα δυνατά σου σημεία είναι το εισιτήριο. Και η αναζήτησή τους; Η πιο σπουδαία περιπέτεια της ζωής σου.
