Πώς διαμορφώνεται η ανεργία; Ποια είναι τα θετικά της αγοράς εργασίας σήμερα; Ποια τα αρνητικά; Πώς διαγράφεται το μέλλον; Μια ψύχραιμη και συνοπτική προσέγγιση για κάθε άνθρωπο που αναζητά το επόμενο βήμα του.
Λένε ότι δεν μπορείς να κάνεις το επόμενο βήμα, αν δεν γνωρίζεις που βρίσκεσαι αυτή τη στιγμή. Ισχύει. Γι’ αυτό επιχειρούμε έναν σύντομο απολογισμό για το πού βρίσκεται το κεφάλαιο «εργασία στην Ελλάδα», για να έχεις όλες τις βασικές πληροφορίες. Η ανεργία «θεωρητικά» μειώνεται, αλλά αυτό δεν είναι σε απόλυτο βαθμό. Για παράδειγμα, τους τελευταίους μήνες όντως η ανεργία πέφτει (π.χ. σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το β΄ τρίμηνο του 2022 ήταν 12,4% έναντι 15,8% πέρσι). Όμως τα ποσοστά ανεργίας στους νέους είναι πολύ υψηλά (πάνω από 30% των ανέργων είναι ηλικίας 18-24) και μάλιστα υψηλότερα σε σχέση με όλη την Ευρώπη.
Στα θετικά στοιχεία είναι ότι νέες θέσεις εργασίας πλέον δημιουργούνται συνεχώς, όμως δύσκολα οι θέσεις αυτές καλύπτονται γιατί βρίσκονται σε κλάδους και σε γνωστικά πεδία στα οποία οι Έλληνες εργαζόμενοι ακόμα δεν διαθέτουν τα απαιτούμενα skills και κατάρτιση. Άρα οι εργοδότες ψάχνουν για εργαζομένους, οι υποψήφιοι ψάχνουν για εργασία, παρ’ όλα αυτά δεν καταφέρνει να βρεθεί ο κατάλληλος άνθρωπος για την κατάλληλη θέση.
Τι άλλο «ναι μεν αλλά» χαρακτηρίζει τη σημερινή αγορά; Ότι ο κατώτατος μισθός έχει μεν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες, πράγμα πολύ θετικό, αλλά παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με άλλες ανταγωνιστικές αγορές στον υπόλοιπο κόσμο. Το brain drain δεν εξαλείφεται σε ικανοποιητικό βαθμό, ενώ παράλληλα λόγω της καθιέρωσης της εξ αποστάσεως εργασίας αρκετοί εργαζόμενοι δουλεύουν με έδρα την Ελλάδα για εταιρείες του εξωτερικού.
Ειδικά στη Βιομηχανία και τον Τουρισμό, η αδυναμία σύζευξης εργαζομένων και εργοδοτών είναι πολύ αισθητή. Στη Βιομηχανία, οι αριθμοί δείχνουν ότι το 46% των ελληνικών επιχειρήσεων δεν μπορεί να βρει εξειδικευμένα άτομα να εργαστούν, ακόμα και σε δουλειές που είναι καλοπληρωμένες, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΣΕΒ.
Οι έρευνες του kariera.gr, του μεγαλύτερου κόμβου για την εργασία στην Ελλάδα, δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Διαφαίνεται ότι αποκλίσεις υπάρχουν και αντιστρόφως, δηλαδή μέρος των εργοδοτών διαθέτει ένα employer brand (εργοδοτική φήμη) που δεν ευθυγραμμίζεται σε επαρκές επίπεδο με το τι ζητούν οι εργαζόμενοι, και μάλιστα σε περιζήτητους κλάδους όπως της Τεχνολογίας, της Λιανικής και των Call Center.
Αν θέλουμε να τα συνοψίσουμε θα πούμε ότι υπάρχουν δύο επιτακτικές ανάγκες: από τη μία οι εργοδότες να διαμορφώσουν ισχυρότερα employers brands, και αφετέρου να ενισχυθεί το κεφάλαιο «επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση» για τους υποψηφίους και τους εργαζομένους. Οι κορυφαίες ελληνικές εταιρείες ευτυχώς κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση έχοντας κάνει το Learning & Development κεντρικό άξονα της ανάπτυξης τους. Ηχηρό παράδειγμα η Teleperformance Greece, Platinum Χορηγός στις Ημέρες Καριέρας. Απαντώντας σε σχετική ερώτησή μας για το τι ενέργειες εκπαίδευσης εφαρμόζουν μας είπαν: «Έχουμε dedicated Training & Development Team και έχουμε σχηματίσει ένα διαφοροποιημένο πρόγραμμα κατάρτισης και εξέλιξης που βοηθάει στην ενίσχυση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των ανθρώπων μας, προκειμένου να έχουν όλα τα εφόδια που χρειάζονται –δεξιότητες, εμπειρία, απαραίτητη πληροφορία– όχι μόνο για να είναι αποδοτικοί στον ρόλο τους αλλά και για να φτάσουν στο μέγιστο των δεξιοτήτων τους. Προσφέρουμε ίσες ευκαιρίες σε όλους τους εργαζομένους μας, όλων των backgrounds, τόσο για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους όσο και για την εξέλιξή τους μέσα στην εταιρεία. Στηρίζουμε ιδιαίτερα την ενδυνάμωση των γυναικών, των μειονοτήτων και των διαφορετικών εθνοτικών ομάδων μέσα από τις ευκαιρίες εκπαίδευσης που παρέχουμε».
Στη νέα προσέγγιση της εκπαίδευσης, απόλυτη έμφαση πρέπει να δοθεί επίσης στην ψηφιακή κατάρτιση. Σε διαφορετική περίπτωση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός σε όλους τους κλάδους δεν θα καταφέρει να προχωρήσει με τους ρυθμούς που επιβάλλει η οικονομία.
Το μέλλον τι επιφυλάσσει; Καταρχάς το μέλλον δεν είναι κάτι απώτερο και μακρινό. Είναι ήδη εδώ. Μερικά από τα βασικά του χαρακτηριστικά είναι ότι αλλάζει ο τρόπος δουλειάς (εξ αποστάσεως εργασία, digital nomads κ.λπ.), ότι δοκιμάζονται εναλλακτικές για το μοντέλο 9-5 (η δουλειά αρχίζει να αξιολογείται με βάση το αποτέλεσμα και όχι με βάση το αυστηρό ωράριο), ενώ εντείνεται και ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για το «ταλέντο» (αφού οι εργαζόμενοι μπορούν να αξιοποιήσουν τις ψηφιακές πλατφόρμες για να δουλέψουν για όποια εταιρεία του κόσμου θέλουν). Επίσης πολύ σημαντικό είναι ότι αλλάζουν τα ίδια τα επαγγέλματα. Η τεχνολογία μπαίνει μέσα σε όλα (ακόμα και η γεωργία πλέον επαφίεται σε μεγάλο βαθμό σε τεχνολογικά εργαλεία, drones κ.λπ.). Οι ανθρωπιστικές επιστήμες κάνουν restart και νέοι διεπιστημονικοί κλάδοι αναδύονται όπως η ψυχογλωσσολογία, η νευρογλωσσολογία αλλά και η υπολογιστική γλωσσολογία που έχει να κάνει με τα big data, τη μηχανική μάθηση κ.λπ. Κι άλλοι κλασικοί κλάδοι έχουν εμπλουτιστεί, με παραδείγματα τη «νομική πληροφορική», όπου περιλαμβάνει θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης. Φυσικά δεν θα μπορούσαν να μείνουν ανεπηρέαστα τα επαγγέλματα εξυπηρέτησης αλλά και τα οικονομικά επαγγέλματα με το Fintech να δίνει τον τόνο. Ο αυτοματισμός έχει μπει για τα καλά στο παιχνίδι: για παράδειγμα το Robotic Process Automation έχει ήδη δημιουργήσει ένα νέο αντικείμενο εργασίας για αναλυτές και προγραμματιστές: RPA Developers και RPA Business Analysts. Επίσης οι ειδικοί κυβερνοασφάλειας, οι επιστήμονες βιοηθικής, οι μηχανικοί αειφορίας και άλλα τόσα επαγγέλματα που πριν λίγα χρόνια δεν ήταν διαδεδομένα, αποκτούν έδαφος και αυξάνεται η ζήτησή τους. Το μέλλον είναι σε κάθε ρωγμή του παρόντος μας. Το θέμα είναι το δούμε με καθαρά μάτια και να εκπαιδευτούμε κατάλληλα για αυτό. Τότε στ’ αλήθεια, τα πράγματα θα είναι ενθαρρυντικά για όλους, στο εξελισσόμενο αυτό κομμάτι της ζωής μας που αποκαλούμε «εργασία».
